Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego

Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego
 

Istota choroby

            Zwyrodnienie stawu kolanowego (łac. Gonarthosis) – przedwczesne zużycie i zwyrodnienie tkanek tworzących staw. związane jest zazwyczaj z urazami powodującymi uszkodzenia łękotek oraz wiązadeł krzyżowych. Schorzenie najczęściej rozpoczyna się od zmian w stawie rzepkowo-udowym, następnie w stawie udowo-piszczelowym. Zmiany zwyrodnieniowe nasilają się powoli, stopniowo w miarę jak postępuje niszczenie chrząstki.
 

Postaci chorobowe:

a)      postać pierwotna – charakteryzuje się równoczesnym występowaniem zmian w obu stawach,

b)      postać wtórna – najczęściej rozwija się w wyniku oddziaływania na powierzchnie stawowe sił przekraczających wytrzymałość chrząstek stawowych, co po pewnym czasie prowadzi do ich trwałego uszkodzenia
 

Przyczyny:

a)      urazy stawu kolanowego: skręceniem stawu kolanowego, uszkodzeniem aparatu więzadła kolana, uszkodzeniem łękotek itd. oraz zmianami w układzie szkieletowo-mięśniowym kończyn dolnych czy kręgosłupa, co prowadzi do zmian w rozkładzie obciążeń stawów kolanowych.

b)      nadwaga i otyłość, starzenie się organizmu oraz zaburzenia endokrynologiczne: niedoczynność tarczycy, akromegalia, choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca oraz przewlekłe stany zapalne stawów (w takich chorobach jak reumatoidalne zapalenie stawów oraz dna moczanowa).

c)      obecność krwiaka pourazowego.

Objawy:

a)      sztywność stawów po wstaniu z łóżka,

b)      trudności w kucaniu oraz wyprostowaniu nóg,

c)      obrzęk i ciepłota stawów kolanowych po wysiłku,

d)     słyszalne zgrzyty, skrzypienia w stawie.

e)       ból, często uniemożliwiający chodzenie, ustępujący po spoczynku.
 

Leczenie:

1.       zmniejszenie wagi ciała,

2.      leczenie zachowawcze:

a)      zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków wspomagających regenerację chrząstki stawowej oraz, czasami, preparatów kwasu hialuronowego wspomagających metabolizm chrząstki stawowej

b)     zastosowanie kinezyterapii (leczenie ruchem),

c)      zastosowanie fizykoterapii - zabiegów z zakresu elektroterapii. Metodyka wykonania zabiegu w przypadku stawu kolanowego opiera się na poprzecznym ułożeniu elektrod, przy czym elektrodę czynną – katodę, przykłada się w miejscu bolesnym. Czas trwania zabiegu wynosi zwykle 2-8 minut, a dla uzyskania pożądanego efektu zaleca się przeprowadzenie serii 6-10 powtórzeń, wykonywanych codziennie lub co drugi dzień.

d)     prądy stałe; jonoforezę lub rzadziej; galwanizację. elektrodę czynną umieszcza się w obrębie zmian chorobowych, a bierną w odpowiedniej od niej odległości, stosując poprzeczny (przez staw) lub podłużny przepływ prądu. W przypadku jonoforezy, pod elektrodą czynną umieszcza się podkład z odpowiednim roztworem leku o działaniu przeciwbólowym, np. salicylan sodu, chlorowodorek lignokainy , naproxen , bądź też przeciwzapalnym, np. chlorek wapnia, hydrokortyzon. Z reguły stosuje się czuciowo-progową dawkę prądu tj. około 0,2 mA/cm2.

e)      leczenie operacyjne stosuje się w bardziej zaawansowanych stadiach choroby. Wykonuje się artroskopię, czasem ostekomie korekcyjne.

a)      niekiedy konieczna jest wymiana stawu na sztuczny, wstawienie protezy, alloplastyka stawu kolanowego

Pomimo, iż staw kolanowy nie należy do stawów o najbardziej skomplikowanej funkcji, zaliczany jest on do stawów najbardziej narażone na wystąpienie choroby zwyrodnieniowej. Zwyrodnienie stawu kolanowego (gonarthrosis) jest chorobą przewlekłą, niezapalną o wieloczynnikowej etiologii, występującą w dwóch możliwych formach: pierwotnej lub wtórnej. Pierwotna choroba zwyrodnieniowa kolan, charakteryzuje się równoczesnym występowaniem zmian w obu stawach, Forma wtórna, najczęściej rozwija się w wyniku oddziaływania na powierzchnie stawowe sił przekraczających wytrzymałość chrząstek stawowych, co po pewnym czasie prowadzi do ich trwałego uszkodzenia. Zwyrodnienie stawu kolanowego, dotyka głównie kobiet i występuje najczęściej po 50. roku życia, a czynnikami wywołującymi są przede wszystkim: nadwaga, praca stojąca oraz nieprawidłowości w budowie stóp. Pierwsze zmiany w przebiegu choroby umiejscawiają się najczęściej na tylnej powierzchni rzepki. Ich objawem jest silny ból, pojawiający się podczas wchodzenia po schodach, będący efektem ucisku rzepki w trakcie ruchu zgięcia stawu kolanowego. Rzadszą przyczyną zmian zwyrodnieniowych jest uszkodzenie łąkotek na nasadzie bliższej kości piszczelowej, w wyniku czego następuje zwężenie przestrzeni stawowej, czemu towarzyszy powstawanie osteofitów. Ból pojawia się najczęściej podczas stania i chodzenia. W dalszym przebiegu choroby występuje zazwyczaj wtórny proces zapalny z towarzyszącym wysiękiem, ograniczenie ruchomości stawów prowadzące do przykurczów, a także zniekształcenia stawowe w postaci koślawości lub szpotawości

Leczenie
            W leczeniu zachowawczym choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, oprócz stosowania preparatów farmakologicznych i kinezyterapii (leczenia ruchem), nie do przecenienia jest wykorzystywanie różnorodnych zabiegów fizykalnych. Pierwszą grupą zabiegów stosowanych są zabiegi z zakresu elektroterapii. Metodyka wykonania zabiegu w przypadku stawu kolanowego opiera się na poprzecznym ułożeniu elektrod, przy czym elektrodę czynną – katodę, przykłada się w miejscu bolesnym. Czas trwania zabiegu wynosi zwykle 2-8 minut, a dla uzyskania pożądanego efektu zaleca się przeprowadzenie serii 6-10 powtórzeń, wykonywanych codziennie lub co drugi dzień. Rezultatem działania prądów jest także powstawanie w tkankach substancji mających właściwości rozszerzania naczyń krwionośnych. W ramach leczenia można również zastosować prądy stałe; jonoforezę lub rzadziej; galwanizację. W zabiegach tych elektrodę czynną umieszcza się w obrębie zmian chorobowych, a bierną w odpowiedniej od niej odległości, stosując poprzeczny (przez staw) lub podłużny przepływ prądu. W przypadku jonoforezy, pod elektrodą czynną umieszcza się podkład z odpowiednim roztworem leku o działaniu przeciwbólowym, np. salicylan sodu, chlorowodorek lignokainy , naproxen , bądź też przeciwzapalnym, np. chlorek wapnia, hydrokortyzon. Z reguły stosuje się czuciowo-progową dawkę prądu tj. około 0,2 mA/cm2, w czasie 15-20 minut. Zabiegi wykonuje się codziennie lub co drugi dzień, w serii 10-20 powtórzeń. Jedną z częściej stosowanych metod elektroleczniczych, w przypadku choroby zwyrodnieniowej kolan, są prądy interferencyjne (prądy Nemeca), Maksymalny czas trwania zabiegu w przypadku prądów średniej częstotliwości wynosi około 15 minut, a dawkowanie natężenia jest uzależnione od indywidualnej wrażliwości chorego.

Kolejnym aspektem jest powzięcie środków zaradczych. Ponadto opis zabieg