Osteoporoza – złodziej kości

Co to jest osteoporoza?

 Osteoporoza (łac. osteoporosis, dawna nazwa zrzeszotnienie kości) – stan chorobowy charakteryzujący się postępującym ubytkiem masy kostnej, osłabieniem struktury przestrzennej kości oraz zwiększoną podatnością na złamania.

      II. Podział osteoporozy i charakterystyka poszczególnych odmian jednostek chorobowych:

1.Osteoporoza pierwotna, w przebiegu której możemy wyróżnić następujące postaci;

a)      osteoporoza idiopatyczna – To postać bardzo rzadko występująca, o nie znanej etiologii będąca pierwotną chorobą tkanki kostnej. W zależności od czasu jej wystąpienia rozróżniamy następujące rodzaje:

• osteoporoza dziecięca

• osteoporoza młodzieńcza

•  osteoporoza dorosłych w średnim wieku

b)     osteoporoza inwolucyjna –występująca najczęściej. W tej grupie chorób wyróżniamy postaci takie jak:

• osteoporoza pomenopauzalna (typ I osteoporozy) Głównym czynnikiem prowadzącym do jej rozwoju jest niedoczynność jajników nasilająca się najwyraźniej po 50 roku życia,

• osteoporoza w wieku podeszłym (typ II osteoporozy) - dotyczy głównie osób starszych w wieku powyżej 70 lat, częściej kobiet niż mężczyzn Przyczyną osteoporozy jest niedoborów wapnia związany z gorszym wchłanianiem z jelit i nerek, zmniejszenie poziomu witaminy D, testosteronu oraz zmniejszenie aktywności fizycznej.

2. Osteoporoza wtórna:

a)      zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego może wystąpić w przebiegu:

• nadczynności i niedoczynności kory nadnerczy,

• nadczynności i niedoczynności tarczycy,

• zaawansowanej cukrzycy,

• nadczynności przytarczyc,

• niedoczynności gruczołów płciowych (jądra, jajniki),

• niedoboru hormonu wzrostu.

b)     przewlekłe choroby przewodu pokarmowego związane z zaburzonym wchłanianiem wapnia

• nietolerancja laktozy,

• zespoły złego wchłaniania,

• zespoły złego trawienia,

zespoły poresekcyjne –czyli zaspoły objawów będących wynikiem chirurgicznego usunięcia żołądka lub jego części.

c)      przyczyny jatrogenne
Osteoporoza rozwija się jako jedno z działań leczenia np. sterydami

d)     choroby narządu ruchu i tkanki łącznej

• reumatoidalne zapalenie stawów,

• choroba zwyrodnieniowa stawów,

• długotrwałe unieruchomienie,

• martwica jałowa kości.

e)      choroby nowotworowe
 

szpiczak mnogi

• białaczka szpikowa

• chłoniak

• przerzuty  (do kości)

f)       Inne:

 - przewlekłe choroby nerek prowadzące do ich niewydolności,

                   - przewlekłe choroby wątroby o znacznym stopniu zaawansowania,

                   - przewlekłe stosowanie niektórych leków,

i)                    choroby wrodzone prowadzące do osteoporozy

·         kruchość kości

•  zespół Ehlersa-Danlosa (ESD) - grupa chorób genetycznych, charakteryzująca się nadmierną elastycznością skóry oraz stawów,  z często współistniejącym utrudnionym gojeniem ran.

• zespół Marfana - choroba genetyczna tkanki łącznej, charakteryzująca się dużą zmiennością fenotypową. Zmiany narządowe w przebiegu zespołu Marfana dotyczą całego organizmu, niemniej najbardziej charakterystyczne to te związane z narządem wzroku, układu ruchu, serca i naczyń krwionośnych

3. Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy:

• uwarunkowania genetyczne,

• szczupła budowa ciała (mniejsze obciążenie),

• nieprawidłowa dieta (ubogobiałkowa oraz ubogowapniowa),

• długotrwałe unieruchomienie,

• picie alkoholu, zwłaszcza w młodym wieku,

• palenie papierosów,

• przyjmowanie niektórych leków,

• współwystępujące choroby: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, kamica nerkowa, choroba Cushinga, zespół Cushinga, niedoczynność przysadki

• niedobór witaminy D.

4. Objawy chorobowe:

W początkowej fazie, choroba przebiega bezobjawowo.

Do najczęstszych objawów klinicznie jawnej osteoporozy należą:

• bóle kości długich pod wpływem obciążenia,

• obniżenie wzrostu (złamania kompresyjne kręgów) i ból kręgosłupa oraz powstanie nadmiernej kifozy piersiowej (garb starczy),

• złamania kości przy niewielkich urazach (szczególnie niebezpieczne są złamania szyjki kości udowej, ale często łamie się kość ramienna.

5. Profilaktyka i leczenie

Celem leczenia jest zapobieganie złamaniom kości, co osiąga się przez zwiększenie masy kostnej, zapobieganie jej ubytkowi i poprawę wewnętrznej struktury kości.

a)      działania profilaktyczne

 - usunięcie lub minimalizacji czynników prowadzących do osteoporozy,

- usunięcie, a także uzupełnianie niedoborów żywieniowych wapnia, witaminy D oraz białka,

- uprawianie sportu, aby wzmocnić kości i mięśnie odpowiadające za stabilizację postawy.

            b) działania lecznicze

Badaniem służącym rozpoznaniu osteoporozy jest badanie densytometryczne kośćca, które określa gęstość mineralną kości ang BDM,

Wykorzystuje się również w diagnostyce badania laboratoryjne poziomów m.in. wapnia, fosforu oraz biopsję kości.

c)       fizjoterapia

• zapobieganie bólowi: ostrożny masaż, masaż podwodny, fango, elektroterapia, ćwiczenia czynne w odciążeniu,

• budowa siły mięśniowej: ostrożne ćwiczenia oporowe, krótkie napięcia, pozycja stabilna, kręgosłup najlepiej w pozycji poziomej,

• postawa i ruchomość w stawach: ćwiczenia mięśni posturalnych, nauka prawidłowej postawy,

d)     wertebroplastyka to nowoczesna metoda leczenia złamań kompresyjnych kręgosłupa powstałych między innymi w wyniku przebiegu osteoporozy. Zabieg wykonuje się na sali radiologii zabiegowej, w znieczuleniu miejscowym, pod kontrolą aparatu rentgenowskiego. Do trzonu kręgu wprowadza się igłę i wypełnia się go cementem kostnym. W odróżnieniu od klasycznej operacji jest to procedura znacznie mniej inwazyjna, a przez to mniej obciążająca pacjenta.

6. Osteoporoza a dieta

Osteoporoza należy do grupy chorób, w których dieta ma duże znaczenie. Podczas konstruowania modelu odżywiania, który ma chronić przed osteoporozą, obowiązują ogólne zasady żywienia racjonalnego. Szczególny nacisk kładzie się jednak na spożywanie pokarmów bogatych w wapń i witaminę D; niekoniecznie jednak nabiału, ale raczej wzbogaconego mleka sojowego, kiełków, zielonych warzyw liściastych.