Choroba Wrzodowa

I. Istota choroby wrzodowej:

Choroba wrzodowa to stan, w którym dochodzi do powstania rany wyściółki (śluzówki) żołądka lub dwunastnicy,

II.    Dolegliwości, objawy:

a)      ból, pieczenie lub dyskomfort w nadbrzuszu, odczucie pełności, odbijanie, rzadziej nudności i wymioty. 

b)      ból lub dyskomfort w górnej części brzucha (w "dołku"), który pojawia się po około 2-3 godzinach po spożyciu pokarmu, nocą lub wkrótce po obudzeniu i który zwykle ustępuje po spożyciu posiłku lub tabletek na nadkwaśność.

c)      ból występujący natychmiast po przyjęciu pokarmu albo ból związany
z przyjmowaniem określonych potraw. 

d)     Bezpośrednią przyczyną choroby wrzodowej jest nadmierna produkcja substancji, które w żołądku trawią białko, czyli kwasu solnego (HCl) i enzymu pepsyny, w połączeniu z osłabieniem bariery ochronnej żołądka, którą stanowi śluzówka, u osób zdrowych odporna na te substancje.

e) główną przyczyną osłabienia śluzówki żołądka jest zakażenie jej bakterią Helicobacter pylori, która występuje u około 90% chorych z owrzodzeniem dwunastnicy i u około 75% chorych z owrzodzeniem żołądka.  

Inne mniej znaczące czynniki szkodliwe:

• długotrwałe przyjmowanie aspiryny albo innych leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne, steroidy kory nadnerczy),

• długotrwały stres,

• nadużywanie alkoholu, kawy i palenie tytoniu,

• niewłaściwa dieta. 

III. Konieczne badania, środki zapobiegawcze:

a)      gastroskopia, polegająca na wprowadzeniu do żołądka i dwunastnicy przewodu zaopatrzonego w układ optyczny, który pozwala na oglądanie śluzówki, pobranie małych fragmentów tkanki do oceny pod mikroskopem i wykrycie obecności Helicobacter pylori.

b)      kuracje antybiotykowe skierowane przeciwko Helicobacter pylori (amoksycylina, klarytromycyna, metronidazol) w połączeniu ze środkami obniżającymi produkcję kwasu solnego (Ranigast, Famotydyna, Prazol, Losec, Controloc, Anesteloc). Kuracja, którą zawsze powinien przeprowadzić lekarz, trwa zwykle 2 tygodnie i jest stosowana u każdego chorego, niezależnie od tego, czy jest to pierwszy epizod, czy też nawrót choroby. 

IV. Profilaktyka

1. Bakterii Helicobacter pylori trudno uniknąć. Sama bakteria nie wywołuje dolegliwości, ale przyczynia się do rozwoju owrzodzenia. Przypuszcza się, że do zakażenia dochodzi drogą pokarmową

2. Osoby przyjmujące środki przeciwbólowe, zwłaszcza długotrwałe, powinny korzystać z leków bezpiecznych (np. paracetamol) a zachować szczególną ostrożność w przypadku konieczności stosowania preparatów, które mogą wywołać uszkodzenie śluzówki przewodu pokarmowego. Należy wtedy ściśle stosować się do zaleceń lekarza, zwłaszcza, gdy doszło już do wystąpienia owrzodzenia w przeszłości.
 

3. Należy zaprzestać spożywania kawy i napojów alkoholowych (zwłaszcza mocnych), zwłaszcza na "pusty żołądek". Wzmagają one produkcję kwasu solnego, osłabiają barierę ochronną i mogą przyczynić się do rozwoju choroby wrzodowej.

4. Podobnie oddziaływać mogą surowe owoce cytrusowe spożywane w dużych ilościach. 

5. Ponadto, spożywanie obfitych posiłków, zwłaszcza o dużej zawartości węglowodanów (cukry) pobudza tzw. przywspółczulny układ nerwowy, co także prowadzi do nadmiernego wydzielania kwasu solnego.

6. Należy unikać pokarmów tłustych, które pobudzają wydzielanie enzymów uczestniczących w procesie trawienia, a ponadto spowalniają opróżnianie żołądka, co w przypadku silnie kwaśnej treści pokarmowej może wywołać dolegliwości.

7. Chorzy, u których stwierdzono wrzody powinni jeść mniej, ale za to częściej. Dolegliwości mogą się nasilać w trakcie picia podczas posiłków.

V. Dieta w chorobie wrzodowej

Produkty, które są dopuszczalne przy chorobie wrzodowej to: chude, gotowane mięso, ale raczej w ograniczonych ilościach, twarożki, kisiel, galaretki, kasze, kawa zbożowa, jasne, ale nie za świeże pieczywo. Bardzo łagodząco na błonę żołądka działa siemię lniane. Może być pite jako napar lub dodawane do zup. Natomiast nie powinno się spożywać: kawy, herbaty, napojów gazowanych, produktów wzdymających, m.in. roślin strączkowych, cebuli, potraw ciężkostrawnych, tłustych, smażonych, ostrych przypraw, a także słodyczy, gdyż cukier działa drażniąco na błonę śluzową.